Προς μια πιο ανθεκτική, ανταγωνιστική και βιώσιμη Ευρώπη
Η Επιτροπή εξέδωσε σήμερα ανακοίνωση, με την οποία συμβάλλει στην επικείμενη συζήτηση των ηγετών στη Γρανάδα σχετικά με μια προσανατολισμένη στο μέλλον προσέγγιση για την ενίσχυση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ, καθώς και με τους πολιτικούς στόχους προτεραιότητας της ΕΕ κατά τα προσεχή έτη. Στην ανακοίνωση γίνεται απολογισμός των επιτευγμάτων και εξετάζονται οι προκλήσεις που μένει να αντιμετωπιστούν για την προώθηση και την οικοδόμηση μιας πιο ανθεκτικής, ανταγωνιστικής και βιώσιμης οικονομίας, την προστασία των πολιτών της ΕΕ και τη διασφάλιση της ευημερίας τους. Η ανακοίνωση έρχεται σε συνέχεια της Διακήρυξης των Βερσαλλιών, την οποία οι ηγέτες της ΕΕ εξέδωσαν στις 11 Μαρτίου 2022.
Στην ανακοίνωση επισημαίνονται συγκεκριμένοι τομείς στους οποίους απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες, όπως η οικοδόμηση μιας πιο καινοτόμου και διασυνδεδεμένης ενιαίας αγοράς, η διαφύλαξη της εσωτερικής συνοχής, η προώθηση συμμαχιών με διεθνείς εταίρους και η ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να εγγυάται την ασφάλεια των πολιτών της και της ευρύτερης περιοχής. Η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να καταβάλλει προσπάθειες για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και την ενίσχυση της οικονομικής και βιομηχανικής της βάσης, προστατεύοντας παράλληλα την οικονομική της ασφάλεια και το μοναδικό κοινωνικό μοντέλο της.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε σχετικά: «Η Ευρώπη αντέδρασε αποφασιστικά σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον. Η νέα αυτή πραγματικότητα απαιτεί να ενισχύσουμε την ικανότητά μας να προστατεύουμε τα στρατηγικά μας συμφέροντα και να παρέχουμε ασφάλεια στους πολίτες και τους εταίρους μας. Μετά τις Βερσαλλίες, η ΕΕ συνεχίζει σταθερά την πορεία της και μετασχηματίζεται σε μια πιο ανθεκτική, ανταγωνιστική και βιώσιμη οικονομία. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε και να εμβαθύνουμε περαιτέρω τους δεσμούς με τους εταίρους μας και με όσους συμμερίζονται τις ανησυχίες και τα συμφέροντά μας.»
Ενίσχυση των αμυντικών ικανοτήτων της ΕΕ και οικοδόμηση διαρκούς ειρήνης στην Ευρώπη
Η ΕΕ έχει λάβει τολμηρά μέτρα για την ανάπτυξη της αμυντικής της διάστασης και την ενίσχυση των αμυντικών ικανοτήτων της Ευρώπης. Με τη στρατηγική πυξίδα για την ασφάλεια και την άμυνα, η ΕΕ ανέλαβε δράση για την ενίσχυση της ικανότητάς της ως παρόχου ασφάλειας. Η έγκριση της τρίτης κοινής δήλωσης με το ΝΑΤΟ τον Ιανουάριο του 2023 ενίσχυσε σημαντικά τη στρατηγική εταιρική σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ, επεκτείνοντάς την σε νέους τομείς συνεργασίας, όπως οι αναδυόμενες και ρηξικέλευθες τεχνολογίες, το κλίμα και η άμυνα, καθώς και το διάστημα. Με πρωτοβουλίες όπως η τριπλή προσέγγιση για την παροχή ενός εκατομμυρίου βλημάτων πυρομαχικών στην Ουκρανία, η ΕΕ έλαβε πρωτοφανή, συντονισμένα μέτρα για την αύξηση της στρατιωτικής βοήθειας και τη στήριξη των κοινών αμυντικών προμηθειών και της αύξησης της παραγωγής πυρομαχικών με κονδύλια της ΕΕ.
Μολονότι η υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ) προάγει την καινοτομία και τις συνεργατικές προσεγγίσεις στην αμυντική βιομηχανία της ΕΕ, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την τόνωση της στρατιωτικής κινητικότητας σε ολόκληρη την ΕΕ, την ενίσχυση της ευρωπαϊκής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης στον τομέα της άμυνας και την αντιμετώπιση των κυβερνοαπειλών και των υβριδικών απειλών. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια ευρωπαϊκή βιομηχανική στρατηγική άμυνας για την προετοιμασία του μελλοντικού πλαισίου αμυντικής συνεργασίας.
Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας καταδεικνύει επίσης τη σημασία της διεύρυνσης της ΕΕ. Η ΕΕ εξακολουθεί να παρέχει βοήθεια σε όλες τις υποψήφιες χώρες στην πορεία τους προς την πλήρη ένταξη και θα αξιολογήσει τη μέχρι στιγμής πρόοδο στην επικείμενη ετήσια δέσμη μέτρων για τη διεύρυνση.
Ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης και αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης
Η ΕΕ έχει αποδυναμώσει σημαντικά τον έλεγχο που ασκούσε η Ρωσία στην οικονομία και τον ενεργειακό εφοδιασμό της, μειώνοντας τη ζήτηση, διαφοροποιώντας τον ενεργειακό εφοδιασμό και επισπεύδοντας την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μεταξύ Αυγούστου 2022 και Ιουλίου 2023, τα κράτη μέλη μείωσαν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 17 %.
Η αναθεωρημένη οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας οδηγεί τα κράτη μέλη στη θέσπιση ταχύτερων και απλούστερων κανόνων αδειοδότησης, με στόχο την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη συνολική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ σε 42,5 % έως το 2030.
Χάρη στο σχέδιο REPowerEU, η ΕΕ έχει ήδη διαφοροποιήσει σημαντικό μέρος του ενεργειακού εφοδιασμού της, μειώνοντας μέχρι στιγμής το ρωσικό αέριο αγωγών, από 50 % των συνολικών εισαγωγών αερίου το 2021, σε λιγότερο από 10 % το 2023. Οι εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία μειώθηκαν από 27 % σε 6 %, ενώ οι εισαγωγές άνθρακα, από 46 % το 2021, είναι πλέον μηδενικές.
Τα εναπομένοντα σημεία συμφόρησης θα πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα: η μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα διευκολύνει περαιτέρω την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και θα διασφαλίσει την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες και μη ορυκτές πηγές ενέργειας· η ΕΕ πρέπει επίσης να βελτιώσει τις ενεργειακές διασυνδέσεις εντός της ενιαίας αγοράς και να αναβαθμίσει τα δίκτυά της. Δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού.
Οικοδόμηση μιας πιο ισχυρής και βιώσιμης οικονομικής βάσης
Η Επιτροπή ανανέωσε τη δέσμευσή της για την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς, εστιάζοντας στην επιβολή των υφιστάμενων κανόνων και στην άρση των εμποδίων, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών. Εξακολουθεί να επιδιώκει μια φιλόδοξη και στιβαρή εμπορική πολιτική, με παράλληλη προσαρμογή στην αυξημένη γεωπολιτική αστάθεια και κατακερματισμό, καθώς και στην κλιματική έκτακτη ανάγκη. Ενισχύει την ανθεκτικότητα και δημιουργεί νέες ευκαιρίες αναπτύσσοντας το δίκτυο εμπορικών συμφωνιών της και εμβαθύνοντας τις εταιρικές σχέσεις μέσω ευέλικτων μορφών συνεργασίας με τρίτες χώρες. Η ΕΕ ενήργησε αποφασιστικά για την αντιμετώπιση των οικονομικών κινδύνων και των στρατηγικών εξαρτήσεων λαμβάνοντας μέτρα για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων σε καίριους τομείς:
- Με την προταθείσα πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, η ΕΕ θα βελτιώσει την πρόσβασή της σε ασφαλή, διαφοροποιημένο, οικονομικά προσιτό και βιώσιμο εφοδιασμό με κρίσιμες πρώτες ύλες.
- Με την πράξη της ΕΕ για τα μικροκυκλώματα, οι επενδύσεις σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο θα ενισχύσουν τις ικανότητες έρευνας, ανάπτυξης και παραγωγής ημιαγωγών σε ολόκληρη την Ευρώπη.
- Για την κλιμάκωση της παραγωγής καθαρών τεχνολογιών στην ΕΕ, η Επιτροπή πρότεινε την πράξη για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών , η οποία βασίζεται στο βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας.
- Αξιοποιώντας τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την πανδημία, η ΕΕ ενισχύει επίσης την ασφάλεια του εφοδιασμού με φάρμακα.
- Η ΕΕ έχει κάνει σημαντικά βήματα προς την οικοδόμηση μιας ψηφιακής οικονομίας που προωθεί δικαιώματα και αρχές κατάλληλα για μια ανθρωποκεντρική ψηφιακή εποχή.
- Η Επιτροπή συνέχισε την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
- Η ΕΕ έχει λάβει περαιτέρω μέτρα για την επίτευξη επισιτιστικής ασφάλειας, τη βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.
- Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την οικονομική ασφάλεια, καταρτίζεται κατάλογος τεχνολογιών με δυνητικές εφαρμογές διπλής χρήσης. Οι τεχνολογίες αυτές είναι κρίσιμης σημασίας για την οικονομική ασφάλεια, από την άποψη της εκτίμησης των κινδύνων ασφάλειας και διαρροών, και για τον σχεδιασμό μέτρων μετριασμού.
Ενθάρρυνση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων
Για την υλοποίηση των στρατηγικών προτεραιοτήτων της Ευρώπης και την αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων, θα χρειαστούν σημαντικές πρόσθετες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις.
Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας βοηθά την ΕΕ να μπει σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης παρέχοντας κίνητρα για φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις. Τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής και το InvestEU συμβάλλουν στις στρατηγικές προτεραιότητες όπως η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, η καινοτομία, οι κοινωνικές επενδύσεις και δεξιότητες και η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ έχει αποδειχθεί ευέλικτο μέσο σε περιόδους πολλαπλών κρίσεων. Ωστόσο, δεδομένου ότι το περιθώριο ευελιξίας έχει εξαντληθεί, η Επιτροπή πρότεινε στοχευμένες προσαρμογές ώστε ο προϋπολογισμός της ΕΕ να μπορέσει να συνεχίσει να επιτυγχάνει τους σημαντικότερους άμεσους στόχους.
Στο πλαίσιο της στοχευμένης επανεξέτασης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, η πλατφόρμα «Στρατηγικές Τεχνολογίες για την Ευρώπη» (STEP) θα αξιοποιήσει και θα ενισχύσει τα υφιστάμενα μέσα της ΕΕ για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στους τομείς της υπερπροηγμένης τεχνολογίας, της ψηφιακής και της καθαρής τεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας.
Οι δημόσιες επενδύσεις μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων για τις καινοτόμες επιχειρήσεις και στη διόρθωση των ανεπαρκειών της αγοράς. Εξ ου και η επείγουσα ανάγκη για την επίτευξη συμφωνίας επί της προτεινόμενης μεταρρύθμισης του ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης, ώστε να αντιμετωπιστούν επαρκώς οι μελλοντικές προκλήσεις και να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη σαφήνεια και προβλεψιμότητα για την εθνική δημοσιονομική πολιτική στο μέλλον.
Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης για τις βασικές προτεραιότητες της ΕΕ θα προέλθει από τον ιδιωτικό τομέα, είναι ζωτικής σημασίας η δημιουργία ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος φιλικού προς τις επενδύσεις. Η Επιτροπή συνεχίζει τις προσπάθειές της για την εμβάθυνση και την ολοκλήρωση των κεφαλαιαγορών, την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης και τη θέσπιση ενός αποτελεσματικού πλαισίου βιώσιμης χρηματοδότησης.
