Μηνύματα στο WhatsApp που ανταλλάχθηκαν μεταξύ Ιταλών πολιτικών και ανώτερων αξιωματούχων υγείας στην αρχή της πανδημίας του κορονοϊού αποκαλύπτουν πώς οι ηγέτες προσπάθησαν να προστατεύσουν την εικόνα της χώρας, που ήταν η πρώτη που χτυπήθηκε από την πανδημία στην Ευρώπη. Φάνηκαν μάλιστα να αστειεύονται για τον ρόλο της Ιταλίας στην εξάπλωση του ιού.
Τα μηνύματα αποτελούν μέρος μιας έρευνας που οδήγησε τους εισαγγελείς να θέσουν υπό έρευνα τον πρώην πρωθυπουργό Τζουζέπε Κόντε, τον πρώην υπουργό Υγείας Ρομπέρτο Σπεράντζα και 17 ακόμη αξιωματούχους ως ύποπτους για την «επιδεινούμενη επιδημία» και ανθρωποκτονία σε σχέση με την απάντηση της κυβέρνησης στην αρχή του πανδημία.
Η Ιταλία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που γνώρισε φονική έξαρση του ιού, με το πρώτο τοπικά κρούσμα να επιβεβαιώθηκε στο Κοντόνιo, στη νότια Λομβαρδία, στις 21 Φεβρουαρίου του 2020. Αρκετές άλλες ευρωπαϊκές χώρες ανέφεραν στη συνέχεια τα πρώτα τους κρούσματα κοροναϊού, όλα με προφανή σχέση με την κλιμακούμενη επιδημία στην Ιταλία.
Ωστόσο, σε ένα μήνυμα WhatsApp που γράφτηκε στις 5 Μαρτίου 2020 και είναι στην κατοχή του Guardian, ο Σπεράντζα λέει σε έναν συνάδελφό του ότι «πρέπει να εκμεταλλευτούμε» μια αναφορά που έλεγε ότι το πρώτο κρούσμα κορονοϊού στην Ευρώπη εντοπίστηκε στη Γερμανία για να προστατευθεί η εικόνα της Ιταλίας.
Την επόμενη μέρα, ο Τζουζέπε Ρουόκο, ο οποίος τότε ήταν γενικός γραμματέας στο υπουργείο Υγείας και ο ρόλος του διερευνάται επίσης, φάνηκε να κοροϊδεύει τα κρούσματα που εντοπίστηκαν στην Ευρώπη μεταξύ ταξιδιωτών που επέστρεφαν από την Ιταλία. «Σήμερα δώσαμε 2 κρούσματα Covid στην Αυστρία, 1 στη Γαλλία και 1 στην Ισπανία… και ίσως 1 στη Γερμανία», έγραψε.
Η έρευνα, που ξεκίνησε από τους εισαγγελείς στο Μπέργκαμο, την επαρχία της Λομβαρδίας που επλήγη περισσότερο κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, και είναι καθοδηγούμενη από τους συγγενείς των θυμάτων της Covid-19, επικεντρώνεται στην φερόμενη αποτυχία των αρχών να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν την εξάπλωση του του ιού θέτοντας σε καραντίνα τις πόλεις Αλτσάνο Λομπάρντο και Νέμπρο, όπου σημειώθηκαν κρούσματα δύο ημέρες μετά την επιβεβαίωση των περιστατικών από το Κοντόνιο.
Σε αντίθεση με το Κοντόνιο, το οποίο τέθηκε αμέσως σε καραντίνα μαζί με άλλες εννέα πόλεις στη Λομβαρδία και μία στο Βένετο, το νοσοκομείο Aλτσάνο Λομπάρντο άνοιξε ξανά λίγες ώρες μετά το ξέσπασμα, ενώ η επαρχία Μπέργκαμο μπήκε σε lockdown με ολόκληρη την περιοχή της Λομβαρδίας μόλις δύο εβδομάδες αργότερα. Το Μπέργκαμο κατέγραψε 6.000 θανάτους κατά το πρώτο κύμα του ιού και οι εισαγγελείς λένε ότι 4.000 θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί εάν η επαρχία είχε τεθεί αμέσως σε καραντίνα.
Εν τω μεταξύ, καθώς ο κορονοϊός εξαπλώθηκε γρήγορα και οι περιφερειακές και εθνικές αρχές αντάλλασσαν πυρά για το αν θα έπρεπε να τεθεί σε καραντίνα η περιοχή της Λομβαρδίας, μια ανταλλαγή μηνυμάτων στο WhatsApp μεταξύ των περιφερειακών αξιωματούχων υγείας, Aida Andreassi και Marco Salmoiraghi, υπονοεί μια προσπάθεια των ηγετών να αποκρύψουν την αλήθεια για τη σοβαρότητα της κατάστασης. «Ξέρετε τι είπε ο πρόεδρος [της Λομβαρδίας];» έγραψε ο Ανδρεάσι. «Δεν μπορείς να πεις την αλήθεια. Είπα, «Λοιπόν, είναι σαν να βρισκόμαστε στην Κίνα.» Μου απάντησε ότι είμαστε χειρότεροι από την Κίνα, τουλάχιστον εκεί υπάρχει μια δικτατορία».
Ο Φοντάνα, ο οποίος επανεξελέγη πρόσφατα κυβερνήτης της Λομβαρδίας, είναι επίσης μεταξύ των αξιωματούχων που διερευνώνται. Ένα μήνυμα του Ρουόκο στις 29 Φεβρουαρίου του 2020, σχεδόν δύο εβδομάδες πριν η χώρα μπει σε lockdown περιγράφει τη χαοτική διαχείριση της πανδημίας. «Πολλά πράγματα συμβαίνουν: η επιστημονική επιτροπή που συγκρούεται με τον Conte και τον Speranza, προέτρεψε να το ξανασκεφτούμε… Είναι ένας παγκόσμιος πόλεμος».
Ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο της έρευνας είναι η εικαζόμενη απουσία επικαιροποιημένου εθνικού σχεδίου πανδημίας στην Ιταλία που χρονολογείται από το 2006. Ο Σπεράντζα, ο οποίος παρέμεινε υπουργός Υγείας μέχρι την κατάρρευση της κυβέρνησης του Μάριο Ντράγκι το περασμένο καλοκαίρι, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ένιωθε «πολύ γαλήνιος και σίγουρος» ότι πάντα ενεργούσε «με πειθαρχία και τιμή προς το αποκλειστικό συμφέρον της χώρας».
Ο Ανδρεάσι, ο οποίος δεν βρίσκεται υπό έρευνα, είπε ότι δεν είναι δυνατό να δώσει συνεντεύξεις καθώς «το έργο του δικαστικού σώματος είναι ακόμη σε εξέλιξη». Ο Ρουόκο δεν απάντησε σε πολλά αιτήματα για σχολιασμό.
Ο Κόντε, ο οποίος τώρα ηγείται του Κινήματος Πέντε Αστέρων, του κόμματος που την εποχή της επιδημίας του Covid οδήγησε την κυβέρνηση σε συνασπισμό με το κεντροαριστερό Δημοκρατικό κόμμα, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ήταν έτοιμος να συνεργαστεί άμεσα με το δικαστικό σώμα και «αισθανόταν ήρεμος απέναντι στη χώρα και τους Ιταλούς πολίτες».
