ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΥ κοιμούνται εύκολα, άνθρωποι που κοιμούνται με το στανιό και με το σταγονόμετρο και άλλοι που ανήκουν σε ενδιάμεσες κατηγορίες. Όλοι σχεδόν, όμως, τη στιγμή που θα πέσουν για ύπνο τείνουν να έχουν μπροστά τους μια οθόνη, από εκείνη της τηλεόρασης μέχρι αυτή του λάπτοπ, του τάμπλετ ή, συνήθως, του κινητού.
Προσωπικά κοιμάμαι εύκολα, μέσα σε πέντε λεπτά, βλέποντας βιντεάκια στο YouTube. Πάει καιρός από τότε που ανακάλυψα ότι το περιεχόμενο που μου δίνει τον μαγικό συνδυασμό διατήρησης του ενδιαφέροντος και τάσης προς υπνηλία είναι η ανάλυση αγώνων σκακιού.
Εάν μπω στο τριπάκι να παίξω σκάκι, θα καταλήξω άγρυπνος μέχρι το ξημέρωμα· το ίδιο θα συμβεί και αν παρακολουθήσω άλλου είδους περιεχόμενο. Για παράδειγμα, το επεισόδιο μιας σειράς που με ενδιαφέρει ή highlights αγώνων ποδοσφαίρου, ή UFC, ή κλιπάκια με ζώα στο κανάλι του «National Geographic». Εάν όμως βάλω να ακούσω έναν σχολιαστή να αναλύει κινήσεις σκακιστών, μπορώ να αποκοιμηθώ με μαγικό τρόπο, έχοντας πάρει τις δόσεις της ντοπαμίνης που αναζητούσα στο σκοτάδι.
Είμαστε άνθρωποι, βέβαια, και τα πλάνα μας συχνά ακυρώνονται, ή γίνονται όνειρα, ή αντικαθίστανται από άλλα πλάνα που ξαφνικά μοιάζουν καλύτερα και μέσα σε όλα αυτά η ντοπαμίνη μοιάζει να είναι πολύ γλυκιά για να μας αφήσει να κλείσουμε τα μάτια. Σαχ, ρουά και ρουά ματ λοιπόν. Again and again.
Το πολυσυζητημένο μπλε φως
Ο καθένας έχει τα δικά του τελετουργικά. Κατά γενική ομολογία, τα πάντα μέχρι τώρα έδειχναν ότι οι οθόνες πριν από τον ύπνο συνδέονται με λιγότερο και πιο κακής ποιότητας ύπνο. Σίγουρα θα έχετε ακούσει για το περίφημο μπλε φως που εκπέμπουν και έχει συζητηθεί ξανά και ξανά.
Η θεωρία σχετικά με το φως που προσλαμβάνει κανείς από LED, tablets, smartphones, τηλεοράσεις κ.λπ. βασίζεται φυσικά στο κομμάτι αυτό του φάσματος του ορατού φωτός που διεγείρει περισσότερο από κάθε άλλο τον οργανισμό. Και ενώ όταν εκτίθεται στον ήλιο έχει την ίδια αντίδραση, το μπλε φως προκαλεί την αύξηση των καρδιακών παλμών και τον διατηρεί σε εγρήγορση.
Παρ’ όλα αυτά, τον Δεκέμβριο του 2020, όπως διαβάζουμε στο TIME, μια ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ στο Ηνωμένο Βασίλειο δημοσίευσε μια εργασία στο «Current Biology», ισχυριζόμενη το αντίθετο.
Μετά από πειράματα σε ποντίκια με διαφορετικές αποχρώσεις φωτός, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το κίτρινο φως διαταράσσει τον ύπνο περισσότερο από το μπλε. Οι θερμοί τόνοι, σύμφωνα με τα πορίσματά τους, μπορούν να ξεγελάσουν τον οργανισμό έτσι ώστε να νομίζει ότι είναι μέρα.
Η εξάρτηση από τα social media
Η Στέλλα Χρηστίδη είναι επιστημονικά υπεύθυνη στο Τμήμα Προβληματικής Χρήσης Διαδικτύου της μονάδας απεξάρτησης 18 ΑΝΩ. Παρά το γεγονός ότι ο εθισμός στα social media και στο διαδίκτυο δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη επίσημα, η εξαρτητική συμπεριφορά των χρηστών, ιδιαίτερα κατά τις βραδινές ώρες, είναι γεγονός. «Κάποιοι χρήστες μπορεί να είναι στα social και πέντε ώρες την ημέρα. Νομίζω ότι σήμερα αφορά όλες τις ηλικίες», λέει.
«Αυτό που μας αφορά στη χρήση είναι οι συνέπειες. Το ότι κάποιος είναι πολλές ώρες σε μια οθόνη δεν σημαίνει κάτι από μόνο του, αυτό που ενδιαφέρει είναι αν έχει συνέπειες στη ζωή του. Φαίνεται ότι η συμπεριφορά χρήσης και ό,τι έχει να κάνει με τα social media και την επικοινωνία μέσω αυτών μετατοπίζεται τις βραδινές ώρες, όταν τα παιδιά είναι πιο ελεύθερα από άλλες δραστηριότητες ή πάνε για ύπνο και στον ιδιωτικό χώρο του δωματίου τους, χωρίς τον έλεγχο των γονιών, μπορούν να ασχοληθούν με αυτά με περισσότερη ευχέρεια.
Από μελέτες προκύπτει ότι τα παιδιά κοιμούνται πια στις έντεκα και δώδεκα το βράδυ, κάτι που θεωρητικά θα έπρεπε να συμβαίνει πιο νωρίς. Δεν μιλάμε για τον εθισμένο gamer που παίζει το βράδυ, γιατί αυτός θα παίζει μέχρι τις πέντε το πρωί».
